نقش سوگیری‌های‌ احساسی دگرگون‌گریزی، زیان‌گریزی، سوگیری رفتاری نماگری و سوگیری‌ ناهماهنگی‌ شناختی روی اشتباهات حسابرسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حسابداری، واحد صفادشت، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت مالی، واحد اسفراین، دانشگاه آزاد اسلامی، اسفراین، ایران

10.22034/iaar.2023.179303

چکیده

شناخت حرفه­ای و انتخاب­های حسابرسان تحت ‌تأثیر فرآیندهای ادراک، قضاوت و گزینه‌های تصمیم قرار گرفته و می­تواند بر میزان اشتباهات حسابرسی تأثیر داشته باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نقش سوگیری­ احساسی دگرگون­گریزی، سوگیری احساسی زیان­گریزی، سوگیری رفتاری نماگری و سوگیری­ شناختی ناهماهنگی­ بر اشتباهات حسابرسی است که به لحاظ هدف کاربردی و روش انجام آن به صورت توصیفی و تحلیلی است. جامعۀ آماری پژوهش حاضر شامل حسابرسان انجمن حسابرسی ایران است که پرسشنامه­های محقق ساخته با روایی و پایایی معتبر بین تعداد 90 نفر از نمونه آماری در سال 1398 توزیع شد و داده­های بدست آمده با استفاده از نرم­افزار Smart PLS مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها بیانگر این هستند که سوگیری‌های­ دگرگون­گریزی، زیان­گریزی، نماگری و ناهماهنگی­ شناختی بر اشتباهات حسابرسی تأثیر معنادار دارند. بنابراین، حسابرسان با تأیید وضع موجود، تمایلی به انحراف از تصمیمات گذشته ندارند و این امر با کاهش انعطاف‌پذیری سبب اشتباهات حسابرسان می‌شود. همچنین عدم توازن در جهت‌گیری نسبت به سوگیری زیان­گریزی سبب کاهش مسئولیت حسابرسان و افزایش ریسک شده و این امر با افزایش اشتباهات حسابرسان همراه است. به‌ علاوه، طبقه‌بندی موضوعات و تفکرات طبق تجربیات مرتبط و قیاس‌پذیر گذشته حسابرس سبب بروز سوگیری نماگری شده و در این شرایط حسابرسان با افزایش اشتباهات حسابرسان مواجه می‌شوند. ضمن این که ناهماهنگی شناختی موجب می­شود حسابرسان به تصمیمات اشتباه خود ادامه دهند، فقط با این هدف که تصمیم قبلی خود را توجیه نمایند و از این رو اشتباهات حسابرسان افزایش می‌یابد. همچنین نتایج نشان دادند سوگیری­های مؤثر بر اشتباهات حسابرسان طبق اولویت و بیشترین تأثیر شامل سوگیری شناختی ناهماهنگی­ (39 درصد)، سوگیری احساسی زیان­گریزی (36 درصد)، سوگیری رفتاری نماگری (27 درصد) و سوگیری احساسی دگرگون­گریزی (8 درصد) هستند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابراهیمی، ابراهیم، اسماعیل زاده، حجت. (1394). "سو گیری‌های شناختی در قضاوت حرفه‌ای حسابرسی". مطالعات حسابداری و حسابرسی، انجمن حسابداری ایران، 4(13)، 74-87.
  2. بادپا، بهروز، پورحیدری، امید و خدامی‌پور، احمد. (1398). "اثر نگرش‌های حمایتی و آشنایی حسابرس با صاحبکار بر قضاوت اولیه حسابرس و استراتژی جستجوی شواهد". پژوهش‌های کاربردی در گزارشگری مالی، 8 (1)، 42-7.
  3. بدری، احمد و گودرزی، ندا. (1393)، "مالی رفتاری، سوگیری نماگری و متغیرهای بینادی حسابداری: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران". مطالعات تجربی حسابداری مالی، 11(34)، 88-57.
  4. تابش، زهره؛ عبدلی، محمدرضا و یاورپور، هوشنگ. (1399). "بررسی اثر هاله‌ای بر کار‌راهه حرفه‌ای حسابرس"، تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 12 (45)، 112-89.
  5. دارابی، رویا، ولی خانی، محمد جعفر، چناری بوکت، حسن. (1395). "ابعاد و رویکرد های نظریه مالی رفتاری". مطالعات حسابداری و حسابرسی، انجمن حسابداری ایران، 5(17)، 78-95.
  6. صفرزاده بندری، محمدحسین؛کاظمی، کاظم و دهقانی‌سعدی، علی‌اصغر. (1397). "بررسی نقش توانمند سازی روان شناختی حسابرسان بر رعایت آیین رفتار حرفه‌ای با تأکید بر نقش تعدیلی جایگاه سازمانی و سابقه کار"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 25 (1)، 90-71.
  7. کهن­دل، زهرا و طالب­نیا، قدرت­اله، نیکومرام، هاشم. (1399)." بررسی تأثیر حسابداریذهنی بر سازگاری مالیاتی حسابرسان خود اشتغال در حضور برخی عوامل میانی"، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 51، 208-190.
  8. کهن­دل، زهرا. (1397). "نقش انواع سوگیری‌ها و عوامل تصمیم‌گیری روی اشتباهات حسابرسان و ارائۀ مدلی مبتنی بر رویکرد شناختی"، رساله مقطع دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
  9. ملانظری، مهناز و اسماعیلی‌کیا، غریبه. (1393). "شناسایی ویژگی‌های روان‎شناختی اثرگذار بر مهارت حسابرسان در انجام قضاوت‌‌حسابرسی"، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 21 (4)، 526-505.
  10. هرمزی، شیرکو؛ نیکومرام، هاشم؛ رویایی، رمضانعلی و رهنمای رودپشتی، فریدون، (1395). "بررسی تأثیر سوءگیری‌های روان‌شناختی بر تردید حرفه‌ای حسابرس"، پژوهش‌های تجربی حسابداری، 6 (4)، 148-123.
  11. Anderson, K.L. (2018). “The Effects of Hindsight Bias and Experience on Auditors' Judgments Involving Clients with Going-Concern Issues”, International Research Journal of Applied Finance, 9 (8), 364-373.
  12. Anderson, K.L. (2014). “The Effects of Hindsight Bias on Experienced and Inexperienced Auditors' Relevance Ratings of Adverse Factors versus Mitigating Factors”. Journal of Business & Economics Research, 12 (3), 199-208.
  13. Argyris, C. (1952). “The impact of budgets on people. New York: Controllership Foundation”.
  14. Argyris, C. (1953). “Human problems with budgets”. Harvard Business Review, 31, 97-110.
  15. Bazerman, M.H., Loewenstein, G., & Moore, D.A. (2002). “Why Good Accountants do Bad Audits”. Harvard Business Review, 80, 96-103.
  16. Bigus, J. (2015). “Loss Aversion, Audit Risk Judgments, and Auditor Liability”, European Accounting Review, 24 (3), 581-606.
  17. Bílek, J., Nedoma, J., & Jirásek, M. (2018). “Representativeness Heuristicts: A Literature Review of its impacts on the quality of Decision-making”, Scientific Papers of the University of Pardubice, Series D, 43 (2), 29-38.
  18. Bonner, S.E. (1999). “Judgment and decision-making research in accounting”. Accounting Horizons, 13:385-398.
  19. Burmeister, K., & Schade, C. (2007). “Are entrepreneurs’ decisions more biased? An experimental investigation of the susceptibility to status quo bias”. Journal of Business Venturing, 22: 340-62.
  20. Costa, D., Burno, M., Francisval, C., Washington, S. (2018). “Anchoring effect in managerial decision-making in accountants and managers: an experimental”, Journal Rebare, 11 (3), 425-445.
  21. R.A. & Neu, D. (1993). “A Note on Association between Audit Firm Size and Audit Quality”. Contemporary Accounting Research. 9 (2), 479- 488.
  22. DeAngelo, L. (1981). “Auditor size & auditor quality”. Journal of Accounting & Economic (December), 3(3), 183-199.
  23. Galavotti, I., Lippi, A., & Cerrato, D.(2021). “The representativeness heuristic at work in decision-making: building blocks & individual-level cognitive & behavioral factors”. Management Decision, 59 (7), 1664-1683.
  24. Henrizi, P., Himmelsbach, D.and Hunziker, S. (2021). “Anchoring and adjustment effects on audit judgments: experimental evidence from Switzerland”, Journal of Applied Accounting Research, 22 (4), 598-621.
  25. Hirshleifer, D.A, Hirshleifer, S.H.T. (2017). “How Psychological Bias Shapes Accounting and Financial Regulation.” Behavioral Public Policy Journal, 1(1), 87-105.
  26. Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). “Prospect Theory, an Analysis of Decision under Risk”. Econometrica, 47, 25-42.
  27. Kent, P., Munro, L., & Gambling, T. (2006) “Psychological Characteristics Contributing to Expertise in Audit Judgment”. International Journal of Auditing, 10, 125-141.
  28. Knapp M.C., & Knapp, C.A. (2012). "Cognitive Biases in Audit Engagements auditing, Errors in Judgment and Strategies for Prevention". The CPA Journal, 82 (6), 40-45.
  29. Kohandel, Z., Talebnia, G.A., & Nikoomaram, H. (2018). "The Role of Auditors' Biases and Decision Making on Errors with a Cognitive Approach in Capital Market (A Case Study: Securities and Exchange's Certified Auditors)". Iranian Journal of Finance, 2 (2): 59-82.
  30. Mala, R., & Chand, P. (2015). “Judgment and Decision-Making Research in Auditing and Accounting: Future Research Implications of Person”, Task & Environment Perspective”. Accounting Perspective. 4(1): 1-50.
  31. Maradona, A.F. (2020). “A Qualitative Exploration of Heuristics and Cognitive Biases in Auditor Judgements”. Journal of Accountability, 9 (2), 94-112.
  32. McKnight, C.A., & Wright, W.F. (2011). “Characteristics of relatively high performance auditors”, Auditing: A Journal of Practice and Theory. 30(1): 191-206.
  33. Moshinsky, A., & Bar-Hillel, M. (2010). “Loss Aversion & Status Quo Label Bias”, Social Cognition, 28 (2), 191-204.
  34. Nuijten, A., Benschop, N., Rijsenbilt, A., Wilmink, K. (2020). “Cognitive Biases in Critical Decisions Facing SME Entrepreneurs: An External Accountants’ Perspective”. Administrative Sciences, 10(89), 1-23.
  35. Salterio, S., & Koonce, L. (1997). “The persuasiveness of audit evidence: the case of accounting policy decision”. Accounting, Organizations and Society, 22(6), 573-587.
  36. Wampold, B.E., Minami, T., Baskin, T.W., & Tierney, S.C. (2002). “A meta (re) analysis of the effects of cognitive therapy versus other therapies for depression”. Journal of Affective Disorders, 68, 159- 1650.
تحقیقات حسابداری و حسابرسی
دوره 15، شماره 58
تیر 1402
صفحه 199-218

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار